José Ibáñez Fernández, nació en la actual rúa Doutor Casares, en el año 1900.

En 1924 se casa con Carmen Rodríguez de las Heras, vecina del Campo de S. Antonio. Su mujer tenía una importante formación musical, que había adquirido, en buena medida, en el monasterio de las MM. Clarisas, tal y como nos afirma la familia. Su “profesora” fue Sor Natividad del Niño Jesús, organista del monasterio y hermana del prestigioso lugués Juan Montes Capón.

José Ibáñez ingresa en la Compañía del Norte, donde desarrolló en el Cuerpo Administrativo una intensa labor que le llevó a desempeñar el cargo de Jefe de Sección Comercial de RENFE. Debido a su trabajo, tuvo que vivir en Madrid.

Destacado folklorista, musicólogo, escritor. Las diferentes obras que realizó, en los diferentes campos que dominaba, no vamos a relacionarlas en este artículo.

Ya las publicamos en el programa de las Fiestas Patronales del año 2000, con una foto de D. José Ibáñez.

En un futuro artículo, que incluiremos en esta sección,  haremos mención a ellas.

En el año 1940 una Comisión pro-homenaje a José Ibáñez formada por D. Emilio Fábregas, en representación del “Centro Gallego”, D. Manuel Castro Gil (llevó el nombre de la actual rúa Manuel María), en representación  de la “Colonia Gallega” y D. Salvador  Álvaro García, en representación de la Agrupación “Rosalía de Castro” se dirigió al Concello de Monforte, para señalar diversas cuestiones. (Ver artículo Programa de Fiestas. Año 2000).

El Sr. Ibáñez fallece en el año 1966, en su casa madrileña de la calle Jardines.

En el año 1987, un Acuerdo Plenario le declara Hijo Predilecto de Monforte de Lemos.

En el año 2000, coincidiendo con el Centenario de su nacimiento, el  Concello de Monforte de Lemos, decidió que el Conservatorio Municipal de Música, llevara el nombre de “Mestre Xosé Ibáñez Fernández”.

LEMBRANZAS

        “ Cando a imaxinazón voa cara a terriña querida, xuden os recordos da nenez, no lar labrego dos avós: vaquiñas e os años cas patas eo fuciño mollado no río do Caneiro, as orballerias que xurraban nos canos, a i-auga selandeira no encoro, os álalas do moiño, as vésporas sonido na eira e nos silveiros, os nenos de casas labregas turreiro de Carude, o castelo de Lemos esculcando o hourizonte, para saudar a traveso da brétema escura ao irmán de Ferreira, que na lénda chimpoulle unha almea; o rumor de badaladas, de sinos e campás de Santo Domingo, o soar das horas do reloj de San Vicente, que s’oube en todo o val de Lemos; o voar das pombas no mosteiro dos frades da Compañía, o das perdices cara a Rivasaltas e as carreiras dos paspallás nos lameiros, os camiños e vieiros que recordan dores, esperanzas, saudades, cantigas, festas e amigos, cuios nomes de moitos d’iles, rezan nas lápidas de mármore do xardín dos mortos, na Gándara.

          E tamén cando pintaban as amoras nos silveiros de Gullade; o zunir barulleiro dos piños de Ferreira, o asubío das arumias, os álalas lonxanos na noite, que a velliña chamáballes de panxoliños, porque para iles era sempre noiteboa; os carballos; as fontenlas;a ponte de ferro que se perdeu no tempo, as estradas poirentas, os cantos de arrieiro que queimou a gasolina, a lúa  prateada na cristaiña auga do río, a melancolía das campás tocando a morto; o chirro dos carros celtas carregados de nabos; as murchas follas dos choupales de Vilanova no outono e o verdexar da primaveira nos campos, agromando as parreiras nas almoiñas, figueiras e pereiras; cando as mazás madurecen e cando o milleiral se enche de peso e afuciña no chan.

          ¡Ai rumor dos regatos cantando copras musicaes sen música definida! ¡Ai nenos de pardales nas paredes, de xílgaro na viña, de paspallás nos lameiros!...

          Todo é hoxe tristura e congoxa, salaios que enchen  o peito, que en outros tempos acuruxábase no recanto de lareira ao oubir lendas miragreiras e os conxuros máxicos que me arrecenden a morriña e saudade.

          Pasou todo e todo queda porque vive en nos e nesa brétema mesta que de cando en cando vexo, estruzada na ponte cubrindo a tona da i-auga do Cabe encorada polas presas xurden luces escintilantes do preterido e o arranxo das lavandeiras branquexando a ágoa da beira ca escuma do xabrón cantaruxando a canzón do día, e os viciños de Remberde rastexando o fundo, para atopalos galeritos tirados no serán d’onte ou antonte, trapela amañada para a pesca d’anguilas. 

II

 Arbres de mimosas e choupales que levou a serra, bicándose as ponlas no cume, faguian do río Cabe a mellor paisaxe maxinada polas mentes seleitas, paseiando por o baixo dos ramallos as barcas cheiñas de xente en busca de frescura da i-auga pra acalar a quentura do sol, facendo o posibel para que os matase o tempo, porque ao tempo non hai quen o mate, ca cana en riste, agardando a que algún peixe aparvado escarabellase o cebo pendurado d’un anzó que xa coñecían hastra as miñocas, porque os peixes que paseian da asude de Pena a do matadeiro por debaixo das de pedra dos romanos, saben hastra latín, e non se deixan enganar tan doadamente.

          E ao serán, entre lusco e fusco, as merendas que principiaban ao pé do muro do Malecón e finen ao pé da horta dos frades deixando esbarazar a barca polo río abaixo a són de alalás, foliadas e parrandadas enxebres.

          Tamén as serenadas augacentas con bandurras e guitarras, tras d’unha merenda na que o Vicaquente traguia  as leitugas, que apañaba en calquera horta para faguer a salada, compañeira do cabrito, abagado con bon viño, que chimpa a os músecos a i-auga, saindo o Faragulla co violín mollado, sen saber nadar, dispoixas d’estar mergullado na auga e no viño. 

III.

           E as pelexas aló en Vilanova, contra os de Remberde, d’unha a outra banda do río, tras dos ramallos de choupos e amieiros, na que un fogueteiro, hoxe tan vello coma mín, argallou un canudo atado con corda a o pao, cheo de pólvora de foguetes e anacos de seixos e crollos, para meterlle medo ao suposto enemigo, e ao prederlle lume estoupou, saindo para unha banda as pedras e para a outra o revolvere que foi polo río abaixo dispois do estronicio que caxe que matou ao atacante.

          Aquelo non morre porque queda en nos, anque morreran custumes coma a festa dos magostos as lumieiras ou fogueiras do toxos, para asar as castañas e faguer bullós que estoupaban baixo o lume, e as veces, algún churrusqueiro desfaguía tirando ao fogo un foguete que ao estoupar, ciscaba o lume, e os cativos dispois buscaban no borrallo a castaña  que orixinou o estronicio.

 IV.

          E da balsa que fixemos tras do mosteiro da Compañía con barricas valeiras que tiveron óleo, para as festas panaos, enfeitada con farolillos venecianos feitos en Sober, paseiando o río d’arriba a embaixo e de embaixo arriba tocando música galega, e o xentío corría de barrandal en barrandal dos pontes, esbruzandose sobor das pedras movendoas do sitio onde as puxeron os romanos.

         E quen non recorda as serenadas que dirixia a Coxiñico armoniun-flauta ao lombo, home polifacético que tocaba o crarinete, o piano o contrabaixo, a gaita e outros e que aragallaba co Clemente, Arximiro, Lousada, Ceide, Emilianito, e outros entranabres amigos, aquelas parrandadas de carnaval, saíndo en comparsa sen pagarlle ao direitor, porque se perderan cartos nafesta, e sais don Modesto cantando: Bellos monfortinos, son uns (gochiños). Conver  a aquil gran músico que quiso vivir esquencido del mesmo.

         Festas de compadres e comadres, cinsa, aserrín, e a comadre na cima d’un árbore, ou o compadre bebendo n’unha bota, turrando d’unha corda para erguela. Os carros de bois levando pallasos feitos de farrapos e con humor e as mulleres dende os balcós ciscando por riba auga e namentres o povo bulia en festa.

         E dispois veu un vento travesío que rasurou todo deixando soomentes istes recordos tristeiros, lonxanos a os que lle adico un anaco da vida de tódolos que os  viviron.

 José Ibáñez.”

felipe aira pardo